Trong văn hóa tâm linh của người Việt, thập nhị loại cô hồn là một khái niệm quan trọng, gắn liền với những nghi lễ và tín ngưỡng về thế giới linh hồn Hãy cùng Phật Tử 247 tìm hiểu sâu hơn về thập nhị loại cô hồn, ý nghĩa của chúng trong văn hóa dân gian và cách chúng ta thể hiện lòng từ bi qua các nghi lễ cúng bái.
Thập Nhị Loại Cô Hồn Là Gì?
Về mặt tâm linh, có vô vàng các loại cô hồn tùy theo nghiệp của mỗi người. những đều có điểm chung là phải chịu nhiều nhục hình, bị đói khát, đầy đọa, hành hạ. với từ tâm và tuệ giác, chư Phật – Tổ chế định Khoa nghi Chẩn tế nhằm cứu độ chư âm linh cô hồn, nguyện cầu âm siêu dương thái. Mười hai loại cô hồn được triệu thỉnh bao hàm tất cả mọi người thuộc đủ các tầng lớp, thành phần trong xã hội.
Tiền vương hậu bá chi lưu
Gồm những vị vua chúa các triều đại chết do chính biến, soán chủ thay ngôi. Đang trong cảnh thái bình “Mấy đời chín lớp ở cao, non sông muôn dặm thâu vào một tay” (theo Việt dịch của Hòa thượng Bích Liên) nhưng bỗng chốc chiến hạm kéo đến, binh mã dấy lên và thế là cơ nghiệp nát tan, oán hận ngút ngàn. Để rồi “Ôi thôi, đỗ quyên kêu trót tàn canh, máu hờn nhuộm mãi trên cành đào hoa” (sđd).
Anh hùng tướng soái chi lưu
Gồm những anh hùng, tướng lĩnh lừng lẫy một thời, xông pha trận mạc, vào sinh ra tử nhưng rồi tử trận, máu nhuộm sa trường, thây phơi đồng nội. Và ngậm ngùi “Ôi thôi, ngựa nhà chiến tướng vắng không, hoa hèn cỏ nội một vùng buồn thiu”.
Văn thần tể phụ chi lưu
Là các quan chức hành chánh huyện phủ, học hành đỗ đạt nhưng phụng mệnh phải nhậm chức xa nhà, tử nạn nơi tha hương. “Nhà châu quận xa làng phụ mẫu, chốn nước trời theo dấu thần tiên”. Để rồi “Ôi thôi, chiến chinh biển loạn sông nghiêng, mờ mờ hồn bướm ly miền dương quan”.
Văn nhơn cử tử chi lư
Hàng sĩ tử sinh viên học sinh. Dẫu học hành nhiều, đêm ngày đèn sách nhưng khi công chưa thành, danh chưa toại nữa chừng đã yểu mạng. Thương thay, “Ôi thôi, lụa hồng bảy thước đề tên, đất vàng một cụm lấp nền văn chương”.
Ty y Thích tử chi lưu
Một số vị Tăng sĩ, tuy ban đầu có chí xuất trần nhưng không đạt được mục đích của đời sống xuất gia. Chỉ đàm luận suông triết lý nhà Phật mà ít dụng công thực hành, không buông xả lại còn bám víu nên chẳng được siêu thoát. Họ dật dờ, quanh quẩn “Cửa kinh trăng thảm lạnh lùng, nhà thiền leo lét đèn chong canh dài”.
Huyền môn đạo sĩ chi lưu
Những người luyện linh đơn, tiên đoán cát hung, thiên văn địa lý, đoán mệnh cho người mà mệnh mình mờ mịt nên khi chết vẫn bị đọa lạc. “Ôi thôi! Lò hương lâm quán lãnh sương, tiếu đàn gió lạnh thổi tàn hạnh hoa”.
Tha hương khách lữ chi lưu
Là các thương gia xuôi ngược buôn bán rồi bỏ mạng trên đường kinh thương. Không ít người trải qua bao bất trắc trên đường thủy, đường bộ, để rồi “Ôi thôi, vía theo mây bắc sề sề, hồn theo ngọn nước xuôi về biển Đông”.
Trận vong binh tốt chi lưu
Loại cô hồn này gồm những binh sĩ tử nạn trong chiến tranh. Trong vòng binh lửa, bom đạn tơi bời, mạng người như cỏ rác, máu chảy đầu rơi, xương tan thịt nát. Chỉ còn “Ôi thôi, cát vàng văng vẳng tiếng ma, mờ mờ xương trắng ai mà nhặt cho”.
Huyết hồ sản nạn chi lưu
Những sản phụ và con chết trong khi vượt cạn. Sinh nở là thời khắc đau đớn và nguy hiểm, một số trường hợp gặp nạn dẫn đến tử vong. “Ôi thôi, nhành hoa nở trận mưa tuôn, đương khi trăng tỏ gặp luồng mây xâm” .
Sân ngoan bội nghịch chi lưu
Những người bị báo chướng sanh nơi biên địa, mù điếc câm ngọng, ra đi vì tai nạn lao động, ghen tuông hay bị đầu độc. Bởi vì kiếp trước họ không tu hành, khinh khi Tam bảo, ngỗ nghịch, bất hiếu đối với cha mẹ, tạo nhiều tội nghịch nên nay phải nhận lấy quả báo. “Ôi thôi, đêm trường thăm thẳm bóng ma, cửa mù thui thủi như tòa thu đông”.
Quần thoa phụ nữ chi lưu
Những cung phi mỹ nữ, hàng khuê các giai nhân, các mệnh phụ phu nhân gặp lúc thất thế lâm vào khốn cùng, mất mạng thảm. Chạnh lòng, “Ôi thôi, phong lưu ngày trước đâu rồi, xương khô lạnh lẽo trên chồi cỏ cây”.
Thương vong hoạnh tử chi lưu
Là những hành khất, các tử tội, những kẻ chết do tai nạn nước, lửa, bị thú dữ ăn thịt và những người chết bất đắc kỳ tử do vô số tai nạn khác như thiên tai, dịch bệnh, tai nạn giao thông …
Văn Thỉnh Thập Loại Cô Hồn
Phần Nghĩa
Một lòng triệu thỉnh:
Ác vàng tên ruỗi, thỏ bạc thoi đưa,
nhớ cốt nhục đã chia ly,
thấy anh hồn còn đâu đó.
Một lần triệu thỉnh, lư bén danh hương,
tiến bạt hương linh,
tánh _____ huý _____ , một vị thần hồn.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
Một lòng triệu thỉnh:
Xa trông núi thanh tú,
gần nghe nước lững lờ,
xuân đi hoa còn đó,
người về chim chẳng bay.
Đôi lần triệu thỉnh,
vài lượt dâng hương,
tiến bạt hương linh, tánh
____ huý____ ,
một vị thần hồn.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
Một lòng triệu thỉnh:
Đời nổi trôi giấc mộng,
thân rỗng tuếch chẳng bền,
nương sức từ Tam bảo,
mở được lối siêu thăng.
Ba lần triệu thỉnh,
mấy lượt chiêu vong,
tiến bạt hương linh,
tánh _____ huý _____ ,
một vị thần hồn.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
Thỉnh 12 Loại Cô Hồn
1/ Một lòng triệu thỉnh:
Mấy trào đế chúa, nhiều đời hầu vương,
chín trùng cung điện nguy nga,
hùng cứ giang sơn vạn dặm.
Chiến hạm về tây,
ngàn năm vương khí còn đâu,
xe loan đi bắc,
năm nước tiếng oán chưa tan.
Hỡi ôi, đỗ quyên thảng thốt hoa đào nguyệt,
máu nhuộm cành cây hận mãi hoài.
Như vậy các bậc hầu vương bá tước,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
2/ Một lòng triệu thỉnh:
Dựng đàn bái tướng,
lập tiết phong hầu,
sức dời kim đảnh ngàn cân, t
hân đắp trường thành muôn dặm.
Trướng hùm sương lạnh,
công lao hạn mã chiến binh,
gió lặng địch lui,
không phụ phan long hoài vọng.
Hỡi ôi, tướng quân chiến mã còn đâu nữa,
hoa đồng cỏ nội vấn vương sầu.
Như vậy các bậc anh hùng tướng soái,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
3/ Một lòng triệu thỉnh:
Năm triều tài tuấn,
trăm quận hiền lương,
ba năm thanh bạch làm quan,
một mảnh lòng trung báo chúa.
Châu nam huyện bắc, lìa xa đất tổ quê cha,
góc biển chân trời, viễn táng bồng lai hoang đảo.
Hỡi ôi, quan huống đìu hiu theo dòng nước,
ly hồn mờ mịt cách Dương quan.
Như vậy các bậc văn quan tể phụ,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
4/ Một lòng triệu thỉnh:
Cửa vàng tài tử, nhà trắng thư sinh,
thám hoa rảo bước rừng văn,
vấn đáp vào ra học viện.
Đom đóm thắp đèn, ba năm chữ nghĩa công phu,
nghiên sắt mài mực, mười năm ứng thí đắng cay.
Hỡi ôi, bảy thước lụa hồng đề tên họ,
một chén đất vàng thốt văn chương.
Như vậy các bậc văn nhân cử tử,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
5/ Một lòng triệu thỉnh:
Xuất trần thượng sĩ,
phi tích cao tăng,
chuyên tu ngũ giới tịnh nhân,
phạn hạnh tỳ kheo ni chúng.
Hoa vàng trúc biếc,
không đàm bí mật chân thuyên,
trâu trắng tôi đen,
diễn thuyết khổ không diệu kệ.
Hỡi ôi, canh ba trăng lạnh qua song cửa,
nhà thiền leo lét ánh đèn khuya.
Như vậy các bậc Thích tử tri y,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
6/ Một lòng triệu thỉnh:
Mũ vàng dã khách, cốt cách nhà tiên,
tu chơn trong động đào nguyên,
dưỡng tánh trên cồn lãng uyển.
Ba hoa chín luyện, thiên tào chưa hứa đề danh,
bốn đại vô thường, địa phủ khó dung chuyển hạn.
Hỡi ôi, quán ngọc sương hàn lò đơn lạnh,
đàn tế phong sầu hoa hạnh mong .
Như vậy các bậc huyền môn đạo sĩ,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
7/ Một lòng triệu thỉnh:
Giang hồ khách trọ,
nam bắc giao thương,
kiếm tiền muôn dặm bôn ba,
chứa của ngàn vàng mua bán.
Phong ba bất trắc,
thân chôn bụng cá còn chi,
đường đi khó phòng,
mạng táng đường dê hung hiểm.
Hỡi ôi, phách trệ ngẫn ngơ mây phương bắc,
hồn khách mơ màng nước trời đông.
Như vậy các bậc lữ khách tha hương,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
8/ Một lòng triệu thỉnh:
Áo nhung chiến sĩ, ra trận thanh niên,
đánh nhau dưới ngọn cờ hồng,
giết giặc trong rừng đao sáng.
Trống vàng vừa thúc, phút chốc bức phá vòng vây,
thắng bại chưa phân, trận địa thịt da vung vãi.
Hỡi ôi, cát vàng văng vẳng nghe quỉ khóc,
xương trắng ngậm ngùi chẳng ai thâu.
Như vậy các bậc chiến sĩ trận vong,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
9/ Một lòng triệu thỉnh:
Mang thai mười tháng, ngồi cỏ ba hôm,
trước mừng loan phụng hòa minh,
sau mong hùng bi hiệp mộng.
Đau bụng rên la, cát hung chỉ một đường tơ,
ngói ngọc chưa phân, mẹ con đều vào cõi chết.
Hỡi ôi, mưa giông dập vùi cành hoa nở,
mây mù che lấp ánh trăng treo.
Như vậy các bậc sản nạn huyết hồ,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
10/ Một lòng triệu thỉnh:
Bốn phương man rợ,
đui điếc ngọng câm,
nhọc siêng bỏ mạng dân đen,
ganh tỵ hại thân tỳ thiếp.
Khinh khi Tam bảo, tội khiên chất chứa hà sa,
ngỗ nghịch song thân, hung ác tràn đầy vũ trụ.
Hỡi ôi, đêm dài mù mịt khi nào sáng,
u quan man mác biết về đâu.
Như vậy những hàng sân ngoan bội nghịch,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
11/ Một lòng triệu thỉnh:
Cung vi mỹ nữ,
khuê các giai nhân,
mặt dồi son phấn khoe nhan,
áo tẩm hương ngây tranh sắc
Mây tan mưa tạnh,
hồn phiêu kim cốc đào viên,
trăng khuyết hoa tàn,
ruột đứt mã ngôi dịch quán.
Hỡi ôi, phong lưu thuở ấy còn đâu nữa,
dương biếc cỏ thơm lạnh đầu lâu.
Như vậy các bậc quần thoa phụ nữ,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
12/ Một lòng triệu thỉnh:
Ăn mày đói lạnh,
người tù thê lương,
gặp cơn thuỷ hoả hại thân,
chạm mặt hổ lang bỏ mạng.
Treo cổ độc dược,
ngàn năm oán khí chưa tan,
đánh đập khảo tra,
một điểm kinh hồn còn mãi.
Hỡi ôi, thước kêu sương khói biếc mưa chiều,
lá vàng thu hắt quạ cô liêu.
Như vậy các bậc thương vong hoạnh tử,
một loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện, nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn, bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
Một lòng triệu thỉnh:
Sáu đường pháp giới,
mười loại cô hồn,
Diện Nhiên thống lãnh chúng bệ lệ đa,
trần sa chủng loại,
nương cây dựa cỏ,
ly mỵ vọng lượng,
trệ phách cô hồn,
vong linh đây đó,
bà con quyến thuộc,
nhiều loại cô hồn các chúng.
Một lòng triệu thỉnh:
Sáu đường pháp giới,
mười loại cô hồn,
Diện Nhiên thống lãnh chúng bệ lệ đa,
trần sa chủng loại,
nương cây dựa cỏ,
ly mỵ vọng lượng,
trệ phách cô hồn,
vong linh đây đó,
bà con quyến thuộc,
nhiều loại cô hồn các chúng.
Một lòng triệu thỉnh:
Sáu đường pháp giới,
mười loại cô hồn,
Diện Nhiên thống lãnh chúng bệ lệ đa,
trần sa chủng loại,
nương cây dựa cỏ,
ly mỵ vọng lượng,
trệ phách cô hồn, vong linh đây đó,
bà con quyến thuộc,
nhiều loại cô hồn các chúng.
Xin nguyện,
nương Tam bảo lực,
nhờ bí mật ngôn,
bây giờ đêm nay,
về đây thọ lễ cơm pháp cam lộ vô giá.
Vừa rồi triệu thỉnh đã quang lâm, nay có điệp văn kính nên tuyên đọc.
Lời Kết
Cúng thập nhị loại cô hồn không chỉ là một nghi lễ mang tính tâm linh mà còn là biểu hiện của lòng từ bi, sự quan tâm đến những linh hồn chưa được siêu thoát. Thông qua việc cúng bái đọc văn thỉnh cô hồn, chúng ta không chỉ cầu mong sự bình an cho gia đình và cộng đồng mà còn góp phần tạo nên một thế giới hòa hợp giữa người sống và thế giới linh hồn. Việc hiểu và thực hành đúng các nghi lễ cúng thập nhị loại cô hồn giúp duy trì và phát huy những giá trị nhân văn sâu sắc trong văn hóa dân gian Việt Nam, đồng thời khuyến khích lòng từ bi và sự sẻ chia trong mỗi con người.
